İbnî HALDÛN, [1332-1406]:


Results for "İbnî HALDÛN, [1332-1406]:"

Sociological Dictionary

İbnî HALDÛN, [1332-1406]:

(Sociological Dictionary) :
Tunus'lu Arap asıllı bir aileye mensup İbn-i Haldun,yazdığı Tarih isimli eserin "Mukaddeme" adını taşıyan önsözünde tarihe müşahadeci bir gözle bakarak tarihî metodu kullanmıştır. Tarihî olayların sadece ilahî irade ile açıklandığı bir çağda, O'na göre; sosyal olayları laboratuarda fuzikî olaylar gibi tekrarlayabilme imkânı mevcut olmadığından dolayı, tarihî devirler de aynı şartlarda benzer netceleri ortaya koyabilmek için, tarihî araştırma sahası olarak ele almış ve uygulamıştır. (Bkz. Tarihî Metod)İbn-i Haldun sosyal değime fikirlerini, ümran, asabiyet ve tavırlar ismini verdiği üç kavram halinde ele almıştır. Ümran kavramında maddî bir determinizm güttüğü söylenebilir. (Bkz. Ümran) Fakat asabiyet vetavır kavramları ile ilgili görüşlerin maddî ve manevî aktörler üzerinde durarak, olayları çok sebepli açıdan ele almıştır. (Bkz. Asabiyet, Tavırlar)İbn-i Haldun ayrıca, tarihî metodu kullanan ve olayları yorumlayan araştırıcının, düşmesi muhtemel hata kaynaklarına dikkat çekmiştir. O'na göre yedi yanılma kaynağı vardır: 1- Araştırıcı, cemiyetin medeniyet seviyesini bilmemesinden dolayı yanlış yorum yapabilir. 2- araştırıcı toplumun bir üyesi olması sebebeyle objektif davranamayabilir. 3- Araştırıcı bakalarının müşahedelerine dayanak yanlış yorum yapabilir. 4- Araştırıcı yanlış zanların etkisinde kalabilir. 5- Araştırıcı mübalağalı açıklamalar ve anlatımların etkisinde kalabilir. 6- Bir diğer hata kaynağı ise; araştırıcının yetiştiği çevrenin (sosyal grubun, mezhebin, deolojinin) etkisinde kalarak objektif davranamamasıdır. 7-Araştırıcı bizzat gerçek olmayan şeyleri gerçekmiş gibi kabul edebilir. (Kurtkan, A. 1978, Genel Ekonomi Ansiklopedisi C. 1, 1988)